Sleutelcompetentie: ruimtelijk bewustzijn
Ruimtelijk bewustzijn ontwikkelen heeft te maken met vaardig worden in ruimtelijk relationeel denken en bewust ruimtelijk handelen.
Ruimtelijk bewustzijn is gestoeld op een sterk mentaal kaartbeeld en een breed ruimtelijk referentiekader. Dit verrijken we doorheen de jaren met relevante kennis van de situering van plaatsen, patronen processen … op aarde maar ook in het zonnestelsel en het heelal. Het gaat hierbij om zowel fysische als sociaal-economische thema’s. De leerlingen leren daarnaast een aantal basisprincipes van ruimtelijke lokalisatie.
Plaatsen van elkaar onderscheiden
Naast de situering is er aandacht voor plaatsbegrip. We plaatsen lokale, nationale en internationale gebeurtenissen in een geografisch kader. Aan de hand van zogenaamde 'landschapsvormende' lagen bouwen leerlingen systematisch een breed geografisch kader op. Voorbeelden van die lagen zijn vegetatie, reliëf, bevolkingsdichtheid, welvaart … De leerlingen leren kenmerken van een bepaalde plaats beschrijven en onderzoeken en kunnen zo plaatsen van elkaar onderscheiden.
Ruimtelijke patronen en processen
Na de beschrijving van het landschap gaan we dieper in op het dynamische aspect. Leerlingen herkennen, begrijpen en voorspellen processen en interacties waardoor plaatsen voortdurend veranderen.
Voorbeelden van zulke interacties zijn die tussen politiek-economische variabelen en migratiestromen of die tussen klimaatverandering en landbouw. We bekijken het ruimtelijke systeem als geheel, wat meer complexe denkvaardigheden vereist, en waarbij de nadruk ligt op het verklarende en het onderzoekende.
Van atlas tot bodemonderzoek
Tot slot maken we kennis met het instrumentarium om ruimtelijke patronen en processen te onderzoeken. Leerlingen gebruiken materialen en instrumenten zoals atlassen, GIS-viewers en terreintechnieken (bv. bodemonderzoek).
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.
-
Kind met inktvlekken: Streetartparcours met lespakket
Kind met inktvlekken is een streetartparcours in Turnhout, in de bijlage vind je het lespakket.
Het is 1892. Senne is 11 jaar en een fabriekskind. Hij werkt, net als veel kinderen, in één van de Turnhoutse drukkerijen. Het werk is hard …
Downloadbaar lesmateriaal -
Een griezelbeest maken d.m.v. frottage: Instructiefilm met lesplan
Deze les is een creatieve les waarbij de leerlingen stil gaan staan bij hun omgeving. Ze leren rond begrippen zoals frotteren, surrealisme, textuur en structuur. Dit in het thema van een griezelbeestje naar keuze.
Bij deze video vind je ook een …
VideoStudent (lerarenopleiding) -
Zentangle: Lesidee rond patronen
Zentangle is een tekentechniek waarbij je werkt aan je concentratie, persoonlijk welzijn en creativiteit. Het is een andere tekentechniek dan doodlen. Zentangles lijken vaak ingewikkeld maar zijn eigenlijk eenvoudig te tekenen door bepaalde vormen …
Downloadbaar lesmateriaal (42)Leerkracht -
Erfgoed: Audiovisueel materiaal voor secundair onderwijs
Wil je aan de slag met audiovisueel materiaal voor erfgoedlessen? Op Archief voor onderwijs vind je inspiratie rond erfgoed en STEM, erfgoed en Nederlands, erfgoed en burgerschap, erfgoed en historisch bewustzijn, iedereen erfgoedt & …
Video -
De werkvormen van beeld: Visueel overzicht
Dit is een zelfgemaakte bundel met een overzicht van de verschillende werkvormen van beeld die visueel worden uitgelegd. De werkvormen worden onderverdeeld in twee categorieën: vlakke technieken en ruimtelijke technieken.
De werkvormen die binnen …
Downloadbaar lesmateriaal (21)Leerkracht -
De bouwstenen van beeld: Visueel overzicht
Dit is een zelfgemaakte bundel met een overzicht van de verschillende bouwstenen van beeld die visueel worden uitgelegd. Het gaat dus dieper in op volgende aspecten: vorm, lijn, kleur, ruimte, textuur, licht en compositie.
Downloadbaar lesmateriaal (49)Leerkracht -
Rijsel: Stadszoektochten
Deze stadszoektochten situeren zich in het centrum van Rijsel. Het document omvat drie zoektochten in een andere richting van de oude stad.
Dit document is een verrijking van Excursie Rijsel: Drie zoektochten in het centrum door …
Downloadbaar lesmateriaalLeerkracht -
De Eerste kunst: Beknopt overzicht
De Eerste kunst is het verslag van de twee plaatsen in Europa, in Zuid-Duitsland en Zuid-Frankrijk waar de homo sapiens, pas aangekomen (-40000 jaar), als eerste in de menselijke geschiedenis wonderbaarlijke kunstwerken ontwerpt.
Downloadbaar lesmateriaalAndere functie -
Op den buiten: Lesfiche
De klas verkent het landschap rond de school. Welke elementen bepalen een landschap? Denk aan de geografische, landbouwkundige, culturele en andere geschiedenis ervan. Je kan foto's en kaarten gebruiken in de klas of op excursie gaan.
Downloadbaar lesmateriaal (3) -
Monumentenstrijd in de klas: Lesidee
De klas beslist welk historisch gebouw of ander onroerend erfgoed bekroond wordt. De leerlingen voeren campagne voor hun favoriet met een ludieke actie, petitie of een stunt.
Downloadbaar lesmateriaal (7) -
Monumentenlogboek: Lesidee
Bezoek en onderzoek hetzelfde onroerend erfgoed meerdere jaren na elkaar en creëer een band ermee. Zo volgen de leerlingen jaar na jaar de evolutie, noteren ze dit in een logboek en doen ze metingen.
Downloadbaar lesmateriaal -
Inpakken en wegwezen: Lesfiche
Hoe kan je het publiek op een andere manier naar erfgoed laten kijken? Denk aan de kunstenaar Christo. De leerlingen verruimen hun expressievermogen door onroerend erfgoed uit de schoolomgeving kunstzinnig onder de aandacht te brengen.
Downloadbaar lesmateriaal